Expertos en reestruturacións e insolvencias analizan a reforma concursal tras o seu primeiro ano de vixencia

Fonte: Consello Galego de Economistas

10/10/2023

O XVII Encontro en Galicia de Profesionais do Dereito Concursal, organizado polo Consello Galego de Economistas e celebrado os pasados días 5 e 6 de outubro en Santiago de Compostela, centrou gran parte da súa atención na análise e debate do primeiro ano de aplicación da Lei 16/2022, de reforma do Texto Refundido da Lei Concursal.

Miguel A. Vázquez Taín, presidente do Consello Galego, foi unha vez máis o encargado de dar a benvida aos máis de cento cincuenta profesionais do ámbito forense que, tanto de maneira presencial -na sede do Auditorio Abanca- como vía online, non se quixeron perder este foro que xa se consolidou como todo un referente do sector.

Na súa intervención, Taín puxo en valor o traballo desenvolvido polos profesionais da administración concursal, “claves na reconducción dos axentes económicos en dificultes”, así como do labor levado a cabo REFOR, “cuxo traballo soterrado, afastado dos focos, trata de anticiparse aos pronunciamentos lexislativos para achandar o traballo dos profesionais do ámbito concursal”.

Acompañaron a Taín nesta mesa inaugural, Diego Calvo Pouso, Vicepresidente Primeiro e Conselleiro de Presidencia, Xustiza e Deportes da Xunta; Valentín Pich, Presidente do Consello Xeral de Economistas, -intervención que se produciu vía online- Rubén López Paz, membro do Comité Técnico do REFOR e Isaías González, codirector do Encontro.

Este último indicou na súa intervención que, aínda que a profesión está a vivir un momento complicado, “estou plenamente convencido de que a nova lexislación exponnos aos profesionais tanto retos como oportunidades que non debemos perder de vista”. Concluíu indicando que no programa do Encontro tratouse principalmente de reflectir e recoller as experiencias do primeiro ano de aplicación da reforma concursal contadas polos principais protagonistas, xuíces, avogados, economistas e representantes da Administración.

Pich, pola súa banda, aludiu na súa intervención ao “carácter estratéxico da lexislación concursal, cuxas primeiras experiencias e derivadas estamos aínda solicitando”. Neste sentido, mencionou o desenvolvemento do mecanismo de segunda oportunidade, a integración da dixitalización nos despachos e a importancia do aproveitamento dos equipos no seo da Administración Concursal, como cuestións a ter en conta.

Finalizou o Diego Calvo a quenda de intervencións desta inauguración, reivindicando a importancia do inxente labor desenvolvido polos profesionais do ámbito forense “salvando empresas viables en dificultades e apartando do sistema a aquelas que non o son, causando o menor dano posible”. Finalizou resaltando -“como economista que son”- o valor da formación continua e de reciclaxe, así como o bo facer dun evento que “se xa suma dezasete edicións é polo seu innegable interese para todos os profesionais do sector”.

A primeira dos relatorios levou por título “A picaresca de acudir ao remedio concursal sen masa”, cuestión que levantou moito rebumbio. Salomé Martínez Bouzas (Maxistrada titular do Xulgado do Mercantil nº 2 da Coruña), José María Branco Saralegui (Avogado e Counsel en Uría Menéndez) e Abraham Cobo Sánchez (coordinador de FOGASA en Cataluña), encargados de desenvolver o tema, fixaron a súa posición con respecto aos supostos de aplicación deste itinerario, as súas especialidades, a relevancia do contido da solicitude de concurso e os seus documentos anexos, os honorarios e funcións da administración concursal, ou os efectos rexistrais da conclusión do concurso, entre outras cuestións.

Na segunda mesa de debate, titulada “O deseño do plan de viabilidade dentro do plan de reestruturación. A revisión de contas anuais e estados financeiros provisionais”, Arturo Gayoso González (socio responsable de Debt Advisory, Restructuring e Value Creation Services de Deloitte Financial Advisory), Manuel Pestana Dá Silva (socio responsable de auditoría en EY Galicia) e Alberto Emparanza Sobejano (Catedrático de Dereito Mercantil na Universidade do País Vaco) debateron sobre o labor preventivo e de anticipación que toda empresa debe realizar contando cun plan de viabilidade realista e alcanzable en calquera reestruturación, así como dos factores que deben axudar a que un refinanciamento alcance o éxito esperado.

A continuación, a quenda foi para Rosa M. Gual Tomas (socia da área de reestruturacións, insolvencias e situacións especiais en Cuatrecasas, Gonçalves Pereira, S.L.P.), Raúl Nicolás García Orejudo (Maxistrado titular do Xulgado do Mercantil nº7 de Barcelona) e Prosper Lamothe Fernández (Catedrático de Economía Financeira e Contabilidade da Universidade Autónoma de Madrid), quen abordaron o relatorio titulado “Vicisitudes dun prepacker ante o negocio en dificultades. Valoración da UPA por parte do experto”.

Mentres que García Orejudo tachou a regulación do prepack como “escasa e timorata” e sinalou a necesidade de flexibilizar “as funcións de xuíz”, Rosa Gual indicou que esta figura abre “un amplo abanico de oportunidades tanto para o debedor como para os investidores e os profesionais do ámbito concursal”. Prosper Lamothe, pola súa banda, dedicou a súa exposición a disertar sobre a valoración de negocios e a problemática das empresas en dificultades, facendo especial fincapé nos fluxos de caixa e a problemática dos descontos por iliquidez.

A xornada de mañá concluíu cunha visión das opcións e itinerarios da administración concursal ante unha derivación de responsabilidade tributaria, asunto polémico e de indubidable preocupación por parte de moitos profesionais, dada a proliferación de incoación, por parte a AEAT, de numerosos procedementos para esixir a responsabilidade subsidiaria dos administradores concursais das persoas xurídicas co fin de recadar a débeda principal, recargas, intereses e sancións derivadas da comisión de infraccións tributarias. Esta materia foi desenvolvida por Miguel Caamaño Anido (Catedrático de Dereito Financeiro e Tributario), Pedro Ibáñez Brillas (Presidente do TEAR Galicia) e Isaac Merino Xara (Maxistrado da Sala Contencioso-Administrativa do Tribunal Supremo). 

Iniciouse a xornada de tarde abordando os plans de reestruturación,  novo instrumento preconcursal, introducido pola Lei 16/2022, que vén substituír aos acordos de refinanciamento e que supón unha profunda revisión do noso sistema de insolvencia dado que  achanda o camiño a que xurdan novas oportunidades de reestruturación de débeda con maior protagonismo dos acredores, que poderán beneficiarse de instrumentos preconcursales máis áxiles, flexibles e cun ámbito máis amplo ao incluír a posibilidade de arrastre non só de acredores de todo tipo. Os expertos que se explayaron neste asunto foron José Ignacio Canle Fernández (Director Contencioso ABANCA); Víctor M. Fernández González (Maxistrado en excedencia. Socio de Lexaudit) e Jacinto José Pérez Benítez (Maxistrado Audiencia Provincial de Pontevedra).

Pechouse a xornada do xoves botando unha mirada sobre as incertezas que xurdiron ao redor da figura da Segunda Oportunidade, asunto que foi obxecto de exposición por Matilde Cuena Casas (Catedrática de Dereito Civil na Universidade Complutense de Madrid); Manuel Marquina Álvarez (Maxistrado do Xulgado do Mercantil Nº 1 de Pontevedra) e Andrés Sánchez Magro (Maxistrado do Xulgado do Mercantil Nº 2 de Madrid).

A segunda e última xornada do Encontro iniciouse co relatorio que levou por título “Ás portas dunha nova reforma concursal. Unha visión crítica”, que estivo centrada na análise da nova Proposta de Directiva de armonización de certos aspectos de dereito de insolvencia publicada pola Comisión Europea a escasos meses da entrada en vigor da Lei 16/2022, cuxo obxecto é mellorar a eficiencia dos procedementos e a recuperación de activos do patrimonio concursal, ademais de introducir novidades para velar polos dereitos dos acredores e asegurar a súa participación no proceso concursal.

Participaron nesta mesa Amanda Cohen Benchetrit (Maxistrada especialista en asuntos propios do mercantil), que comentou o estado actual da negociación desta proposta de Directiva, “negociación que está a ser bastante lenta”, segundo afirmou; Ana Belén Campuzano Laguillo (Vogal permanente da Sección 2ª, Dereito Mercantil, da Comisión Xeral de Codificación e Catedrática de Dereito Mercantil), que resaltou que a proposta de Directiva é moi concreta e incumbe a temas específicos “pero á vez é controvertida en moitos aspectos e altamente imperativa no que se referente aos administradores sociais”; Adrián Thery Martí (Avogado e socio de Garrigues Avogados e Asesores Tributarios, S.LP.) que disertou sobre o contido da proposta relativo ao prepack, e por último, Stefan F. Van Hemmen (Profesor titular do Departamento de Empresa da Facultade de Economía e Empresa da Universidade Autónoma de Barcelona), quen se cuestionou “se todas estas reformas están a ter en conta as transformacións que, á súa vez, están a producirse no mundo da empresa e a distinta tipoloxía de insolvencia que está a aparecer”.

Sen solución de continuidade, entrouse de cheo nas primeiras experiencias solicitadas aos mandos da plataforma de microempresas, particular sobre o que, actualmente, suscita un gran e unánime malestar tanto dos profesionais como dos membros da Administración de Xustiza, xa que son moi poucos os casos constatados en todo o territorio nacional nos que se puido solicitar e tramitar un procedemento especial de microempresas a través da plataforma.

Así o constaron nas súas intervencións a Catedrática de Dereito Mercantil da Universidade Rei Juan Carlos, María Teresa Enciso Alonso-Muñumer, o Letrado da Administración de Xustiza do Xulgado do Mercantil nº3 da Coruña, Fernando Santiso Vázquez e o Maxistrado do Xulgado do Mercantil nº6 de Madrid, Francisco Javier Vaquer Martín.

Tras unha pausa para recuperar forzas entrouse na última dos relatorios deste Encontro, que levou por título “As garantías reais tras a reforma concursal. Novas regras do xogo”, cuestión de máximo interese tras as significativas novidades introducidas pola reforma da Lei 16/2022. A materia foi abordada polas maxistradas do mercantil da Coruña, Nuria Fachal Noguer e Carmen Castro Pérez, e polo Maxistrado da Sección 28ª da Audiencia Provincial de Madrid, Alfonso Muñoz Paredes.

Deste xeito chegouse a clausúraa deste Encontro, na cal, Ramón Xoga, co-director do evento, tivo palabras de agradecemento tanto para os máis de cento cincuenta asistentes, como aos organizadores do Encontro e os colaboradores –Xunta de Galicia, Abanca, CleverConcursal, Tirant o Blanch, Lefebvre e MercaDeuda- e aos relatores, polo altísimo nivel exhibido nas súas intervencións, e moderadores.

En definitiva, unha nova edición dun Encontro Concursal que serviu para facer balance do primeiro ano de aplicación da reforma do texto refundido da Lei Concursal, nun foro que, como é habitual, congregou aos máis destacados relatores e profesionais na materia do panorama nacional.